18. Nokia X, tại sao là Android?

Tin về việc Nokia cho xuất xưởng dòng smartphone Nokia X bao gồm X, X+, XL trong thời gian đầu năm 2014 khiến cho truyền thông và người dùng bàn tán xôn xao. Tại sao Nokia đã chọn Windows Phone là nền tảng hệ điều hành di dộng cho các sản phẩm của mình rồi mà bây giờ lại sản xuất điện thoại Android? Khó hiểu hơn nữa là việc Microsoft đang trong quá trình hoàn tất việc mua lại bộ phận dịch vụ và thiết bị của Nokia [1], nghĩa là Nokia chuẩn bị về tay Microsoft, thì hãng phần mềm khổng lồ này có đồng ý cho Nokia tiếp tục cuộc chơi với Android không? Trong khi thương hiệu Lumia chạy Windows Phone đang là biểu tượng cho sự hợp tác của Nokia và Microsoft thì các máy Alsa chạy Symbian [2] chỉ là đặc trưng của Nokia. Dòng Alsa chạy Symbian là dòng smartphone cuối cùng mà Nokia tự sản xuất từ phần cứng tới phần mềm, họ đã khai tử Symbian vào đầu năm 2014 [3]. Như vậy phân khúc thị trường smartphone giá rẻ sẽ bị bỏ ngỏ đối với hãng điện thoại từng là số một thế giới này. Phải chăng họ đang sản xuất smartphone Android dòng X để thay thế dòng Alsa cho phân khúc này? Như vậy thì dòng Lumia giá rẻ như 520, 525 [4] chạy Windows Phone sẽ ra sao khi bị cạnh tranh trực tiếp từ anh em dòng X của mình? Đã có một số phân tích về quyết định này của Nokia trong giới công nghệ thế giới, nhưng không ai đưa ra được câu trả lời rõ ràng nhất, phần lớn họ chỉ tập trung vào Nokia. Trong bài viết này tôi sẽ phân tích tập trung dựa vào chiến lược dài hạn của Microsoft hơn là của Nokia, vì đây mới là nơi có câu trả lời thích hợp nhất.



[1] Microsoft bất ngờ mua lại bộ phận di động của Nokia với giá 7,2 tỷ USD

Một kiểu lai căng

Nokia X series sẽ chạy hệ điều hành nguồn mở Google Android Open Source Project (AOSP) [5] như phần lõi, trong khi các dịch vụ khác của Google như Search, Map, Market, Drive,... sẽ bị loại bỏ và thay thế bằng các dịch vụ của Nokia và Microsoft như Bing Search, Nokia Map, Nokia Ovi Store, Microsoft OneDrive,... Ngoài ra phần giao diện Android cũng bị loại bỏ mà thay thế bằng Live tile... giống như trên Windows Phone. Có nghĩa là khi bạn nhìn vào màn hình Nokia X series sẽ nhầm tưởng là nó đang chạy Windows Phone. Nokia đặt tên cho hệ điều hành Android tùy biến này là Nokia X Platform version 1.0 [6]. Cũng như Amazon đã làm với các Tablet Kindle Fire, hệ điều hành Android đã bị chỉnh sửa đến mức không còn nhận ra và trở thành hệ điều hành Fire OS [7]. Những hệ điều hành kiểu này như một sự lai căng, mà sự lai căng thì sẽ khiến người dùng không yếu thích lắm. Bằng chứng là có nhiều người, đặc biệt là những người có hiểu biết về IT, đã root các máy Tablet Kindle và cài lại Android có tích hợp dịch vụ của Google [8]. Mới đây, khi Nokia X mới xuất xưởng thì đã có công cụ của giới hacker có thể root và cài lại các dịch vụ của Google trên chiếc smartphone giá rẻ này [9]. Như vậy, những hệ điều hành lai căng như Fire OS và Nokia X Platform đã không được chào đón đối với một phần người dùng, và nó sẽ nhanh chóng trở lại phần lõi của mình là hệ điều hành Android. Tôi đã xem một số comments trên các trang công nghệ, quả thật có một số người nói sẽ mua Nokia X nhưng sẽ root và cài Android gốc, lý lẽ họ đưa ra là muốn có phần cứng của Nokia nhưng phần mềm của Google. 


Tại sao Nokia lại tạo ra một sản phẩm lai như thế này trong khi họ đã có các sản phẩm Lumia chạy Windows Phone ở cùng phần khúc là 520, 525? Có hai nguyên nhân phù hợp với động thái này: 1. Bắt chiếc cầu từ Android qua Windows Phone, 2. Phát triển một hệ điều hành phù hợp cho các máy giá rẻ.

[7] Fire OS

Chiếc cầu qua Windows Phone

Chắc hẳn Nokia mong muốn người dùng khi mua Nokia X series sẽ tiếp tục sử dụng các dịch vụ của họ như trên các máy Lumia, nghĩa là họ mong muốn người dùng không quan tâm đến hệ điều hành bên dưới là gì mà chỉ cần quan tâm đến trải nghiệm bên trên, nơi mà chỉ tích hợp toàn các dịch vụ của Nokia, Microsoft với giao diện Live tile [10]. Rõ ràng Nokia đang bắt chiếc cầu cho người dùng làm quen với Windows Phone, và khi họ đã quen thuộc với giao diện và những dịch vụ này thì họ sẽ chọn Lumia khi muốn nâng cấp smartphone lên dòng cao cấp hơn. Điều này cũng không khó hiểu, khi mà các sản phẩm Lumia hiện tại sẽ dần giảm giá, nhường chỗ cho những sản phẩm mới một khi Windows Phone được nâng cấp lên phiên bản mới. Một điều lưu ý là các thiết bị muốn chạy được hệ điều hành của Microsoft phải có cấu hình phần cứng tương đối cao mới có thể đáp ứng được trải nghiệm người dùng tốt, trong khi hệ điều hành Android thì có thể chạy trên thiết bị có phần cứng thấp. Do đó, những sản phẩm như Lumia 520, 525 chỉ là những sản phẩm chiếc lược của Nokia trong phân khúc giá rẻ, vì chúng không mang lại nhiều lợi nhuận khi mà giá bán quá rẻ so với chi phí sản xuất. Về lâu dài thì nếu bám vào phân khúc này trong khi không có nhiều lợi nhuận quả là điều không tốt, nhất là khi mà các bản Windows Phone ngày càng đòi hỏi cấu hình phần cứng tốt hơn. Và giải pháp cho vấn đề chính là sản xuất điện thoại chạy Android với chi phí sản xuất thấp nhưng vẫn giữ lại các dịch vụ của Windows Phone, vì những dịch vụ đám mây (Cloud services) [11] này mới chính là tương lai của những hãng phần mềm như Microsoft (Tôi sẽ phân tích nội dung này rõ hơn trong bài viết về Microsoft sắp tới). Đó chính là nguyên nhân xuất hiện một hệ điều hành lai căng như Nokia X platform.

[10] Live Tiles

Tấn công thị trường ngách

Nokia từng là thương hiệu smartphone với hệ điều hành Symbian với những huyền thoại một thời với các dòng N, E, X [12] chạy các hệ điều hành S40, S60. Sau khi bị iOS và Android chiếm lĩnh thị phần hệ điều hành di động thì Nokia đã tạo ra các máy chạy Alsa với mong muốn duy trì sự cạnh tranh đối với phân khúc thị trường bình dân. Có thể nói Alsa series còn mang bóng dán của một Nokia xưa cũ, tuy đã cải tiến giao diện cho người dùng dễ sử dụng hơn. Nếu các bạn còn nhớ vài năm trước đây Nokia vẫn là hãng sản xuất điện thoại lớn nhất thế giới, một phần lớn doanh thu của hãng cũng đến từ các dòng điện thoại phổ thông (Feature phone) và các dòng smartphone giá rẻ chạy Symbian. Thị trường cho phân khúc này chính là các nước đang phát triển như Ấn Độ, Trung Quốc, Đông Nam Á, Trung Đông, Châu Phi. Đó cũng là lý do tại sao Nokia vẫn sản xuất các dòng điện thoại như Nokia 100, 101, 201, 202, 205,... Sau khi Samsung, Sony, HTC, LG,... tấn công thị trường smartphone giá rẻ chạy hệ điều hành Android thì Alsa là con cờ chủ lực cho Nokia để chống lại đoàn quân Android, vì iOS và Windows Phone không tham gia vào phân khúc thị trường này. Với các máy dòng Nokia đã giữ chân được người dùng với thương hiệu Nokia, vốn đã nổi tiếng về chất lượng phần cứng. Tuy nhiên, nếu sản xuất smartphone cao cấp với Symbian thì không thành công vì sự hạn chế của một nền tảng hệ điều hành cũ so với các hệ điều hành non trẻ của Google, Apple và Microsoft. Cái chính là Symbian không thể tạo ra một hệ sinh thái hoàn hảo như các hệ điều hành kia, đặc biệt là trong việc kết nối với các dịch vụ đám mây, vốn là xu hướng của hiện tại. Khi Nokia chuyển sang dùng Windows Phone cho những sản phẩm cao cấp Alsacủa mình thì họ không thể suy trì sự phát triển Symbian được nữa vì tiềm lực có hạn khi phải tham gia vào cả hai nền tảng di động cùng một lúc. Nhưng nếu vẫn muốn giữ chân trong phân khúc giá rẻ thì Nokia phải có một nền tảng hệ điều hành có thể chạy trên các thiết bị phần cứng thấp. Câu trả lời là lợi dụng việc Google phát hành miễn phí Android như một nền tảng mở, học theo cách làm của Amazon, Nokia đã sử dụng Android như hệ điều hành cho thiết bị giá rẻ của mình. Nhưng nếu để nguyên các dịch vụ của Google trên Android và chỉ thêm các dịch vụ của Nokia như Nokia Map, Nokia Ovi Store,.. thì sẽ khiến người dùng hướng về Google nhiều hơn, vì các dịch vụ của Google rõ ràng được ưa thích hơn và đã phổ biến. Vì thế Nokia đã chế biến Android thành một nền tảng mới, chỉ tích hợp các dịch vụ của Nokia, Microsoft và đổi giao diện giống như trên Windows Phone. Các làm này có thể sẽ không mấy thành công, vì người dùng sẽ lại hướng về Google với kho ứng dụng Google Play. Để giữ chân người dùng, Nokia tuyên bố sẽ cho các ứng dụng của Android có thể chạy trên Nokia X platform một cách công khai [13]. 
 

Giờ đây Nokia gặp phải sự phân mảnh trong đội ngũ phát triển, vì vừa kêu gọi lập trình viên tạo ra ứng dụng cho Windows Phone vừa tạo ra ứng dụng cho Nokia X platform. Hãy nhìn vào tấm gương của Blackberry, khi mà nền tảng BB10 được tích hợp công cụ Android Emulator [14] để có thể chạy được ứng dụng của Android nhưng điều đó đồng nghĩa với việc người dùng nên chọn Android luôn cho rồi, thay vì phải mất công dùng BB10 nhưng lại tìm ứng dụng trên Google Play. Giải pháp của Blackberry là một giải pháp ngắn hạn, khi mà hãng muốn số lượng ứng dụng cho nền tảng của mình tăng lên nhanh chóng, nhưng nó đã là con dao hai lưỡi khiến Blackberry mất đi sự tự tôn của một thương hiệu lớn, nó đã khiến khách hàng quay lưng. Bây giờ Nokia đang theo vết xe đổ, nhưng họ có hy vọng hơn, khi mà có Microsoft chống lưng, vì Windows Phone có sức hút hơn BB10 vào thời điểm này nên giao diện Live tile và dịch vụ của Microsoft có sức thuyết phục hơn BB10. Tuy nhiên, tôi không hy vọng nhiều vào chiến lược này của Nokia, vì tôi tin là Microsoft sẽ kết liễu dự án này trong tương lai.

Như vậy, tôi cho rằng Nokia chỉ sử dụng dự án Nokia X cho việc cầm chân thị trường bình dân, đây chỉ là mục tiêu ngắn hạn của Nokia, và cũng là mục tiêu ngắn hạn của Microsoft, vì phân khúc này chỉ là một khe hở trên thị trường sắp tới.


Sản phẩm Nokia

Cái tên Nokia vẫn còn sức hút đối với thị trường các nước đang phát triển, chính vì thế mà Nokia X sẽ bán được với doanh số tốt trong ngắn hạn. Nhiều người đặt câu hỏi là dự án Nokia X này đã có từ bao giờ, có phải do Nokia đưa ra trước khi bị Microsoft mua lại hay không? Và giới phân tích công nghệ cũng thắc mắc là Microsoft có chấp nhận một nền tảng Nokia X platform trong hệ sinh thái của mình không? Microsoft thì phản hồi lấp lửng, Nokia chỉ tỏ thái độ hào hứng trước sản phẩm mới [15]. Cho tới thời điểm này thì Nokia vẫn là một hãng độc lập khi mà thương vụ mua bán của Microsoft-Nokia chưa hoàn tất. Và ngay cả khi thương vụ đã xong thì Microsoft cũng sẽ để Nokia hoạt động độc lập trong thời gian đầu để định hình chiến lược kinh doanh. Nên nhớ rằng cho đến hiện nay, vẫn còn những tranh cãi xung quanh thương vụ này trong nội bộ Microsoft. Khi tân CEO mới Satya Nadella xác nhận thương vụ này là bước đi đúng đắn thì Bill Gates lại cho rằng nó đang làm hãng đi chệch hướng [16]. Chính vì thế mà Nokia sẽ còn giữ được chiến lược ngắn hạn của mình với Nokia X. Và cái tên Nokia sẽ còn ảnh hưởng trên thị trường công nghệ trong một thời gian nữa. 


Nhưng chiến lược là của Microsoft

Tôi cho rằng sau thời gian nhìn nhận lại con đường phát triển với việc thêm một bộ phận thiết bị và dịch vụ mới thì Microsoft sẽ khai tử thương hiệu Nokia trước khi khai sinh ra một thương hiệu mới bên cạnh Xbox, Surface, Lumia. Có một điều là bộ phận Nokia Map vẫn tồn tại độc lập vì Microsoft không mua bộ phận này. Chính vì thế cái tên Nokia sẽ có thể hồi sinh với một thương hiệu điện thoại tầm thấp trong tương lai từ những người tâm huyết với hãng công nghệ Phần Lan này [17]. 
 
Mặt khác, Microsoft đang tiến đến việc cung cấp miễn phí hoặc giá thấp các hệ điều hành Windows Phone và Windows RT [18], nghĩa là hãng đang hướng đến cách làm của Goolge với Android. Một điều chắc chắn là sẽ không có một Windows Phone nguồn mở như Android, nhưng sẽ có những bản Windows Phone với lisence free, để thu hút thêm các OEM như Sony, Samsung, LG, HTC, Asus, Acer,... tham gia vào cộng đồng Windows Phone. Như thế thì giá của các sản phẩm Windows Phone sẽ hạ thấp hơn nữa, cùng với kinh nghiệm của các OEM này, sẽ xuất hiện các máy Windows Phone trong phân khúc thị trường bình dân. Câu hỏi được đặt ra là khi đó Microsoft cần bộ phận thiết bị của Nokia để làm gì? Chúng ta biết Google đã bán Motorola Mobility cho Lenovo, trong bài viết Thương vụ Motorola Mobility: ai được, ai mất? [19], tôi đã phân tích sự không cần thiết của bộ phận thiết bị này trong chiến lược của Google. Như vậy Microsoft sẽ sử dụng con bài Nokia trong chiến lược của mình như thế nào? Tôi sẽ phân tích vấn đề này trong bài viết sau.
Như vậy, số phận của cả Nokia cũng đang bấp bênh thì nói chi đến dự án Nokia X. Vì vậy, dự án Nokia X sẽ bị khai tử trong tương lai, còn khi nào thì tùy thuộc dự án này có mang lại nhiều tiền cho Microsoft không.

Lời kết

Như bài viết [20], Nokia X như một làn gió mới cho Microsoft vào lúc này, nhưng tôi không tin một làn gió sẽ làm nên cơn bão. Nó chỉ làm mát thêm cho thị trường công nghệ đang sôi sụt vì cạnh tranh và đang rụt rịt thay đổi chiến lược hàng loạt để thích nghi với tình hình mới. Những người yêu mến Nokia có lẽ chuẩn bị tinh thần cho một cái chết của một thương hiệu đã đi vào lòng người, nhất là những người bình dân. Nhưng cái chết của Nokia có thể sẽ tái sinh ra một Nokia mới dù không còn mạnh mẽ nữa. Chúng ta hãy hy vọng điều này.


Tham khảo thêm

[22] Nokia X Android smartphone listed online at Rs. 8,500 with March 15 availability
[23] Microsoft considers making Windows Phone and Windows RT licence free 
[24] Hands on with the Android-powered Nokia X smartphone

Nhận xét

Đăng nhận xét