6. Báo mạng với những Tin ngắn


Trong thời đại internet hiện nay, chắc hẳn có nhiều người “chăm chỉ” đọc báo mạng. Tôi dùng từ chăm chỉ trong ngoặc kép vì đôi khi chúng ta đọc một cách thụ động như lúc rảnh rỗi không có chuyện gì làm, hay đọc do thói quen chứ không hẳn chúng ta muốn đọc. Trước đây, khi internet chưa phổ biến, thì số người đọc báo rất ít, vì mỗi khi muốn đọc chúng ta phải đi mua hay mượn tờ báo của ai đó. Bây giờ thì phần lớn những người trẻ tuổi có thể làm chủ công nghệ nên việc đọc báo mạng cũng trở nên phổ biến. Trong bài viết này, tôi sẽ nói về cách thức đọc báo mạng và ý tưởng kinh doanh dựa trên cách thức đó.

Đọc báo mạng có nhiều thuận lợi hơn đọc báo giấy, nhưng cũng có những bất tiện và kém thú vị hơn báo giấy. Cái thuận lợi đầu tiên là khi đọc báo mạng chúng ta có thể lựa chọn những chủ đề mình thích, có nghĩa là chúng ta cũng có thể đọc những tin tức cùng một chủ để của nhiều trang mạng khác nhau một cách thuận tiện hơn. Những thiết bị đọc báo là máy tính, điện thoại, những thiết bị chúng ta sử dụng để làm việc, đã kiêm luôn việc đọc báo. Những thiết bị này chúng ta mang theo mình và cập nhật tin tức nhanh chóng. Những bản tin thể hiện được màu sắc của những tấm ảnh làm nó thú vị hơn. Những đoạn video kèm theo minh họa cho bài viết khiến cho chúng ta cảm nhận nhanh chóng ý của bài viết, điều mà báo giấy không có được. Và xét một cách tổng quan thì báo mạng giúp tiết kiệm chi phí cho việc in ấn. Nhưng khi đọc báo mạng, chúng ta phải nhìn vào màn hình thiết bị để đọc nên mau chóng cảm thấy mỏi mắt. Chúng ta cũng khó chịu với những hình thức quảng cáo của trang báo, đôi khi những hình thức này đi quá đà và làm phiền độc giả. Những người lớn tuổi thì đã quen với việc đọc trên những tờ giấy nên việc đọc trên thiết bị kém thú vị hơn, mau chán hơn. Vì thế mỗi khi gặp bài viết nào quá dài thì chúng ta chỉ đọc lướt, ít khi đọc hết bài đó.

Đọc lướt

Đọc lướt là hình thức phổ biến hiện nay [0], không phải khi đọc sách mà cả khi đọc báo trên các thiết bị. Không phải ngẫu nhiên mà Amazon tạo ra Kindle và phát triển nó đến ngày hôm nay. Vì với màn hình E-Ink [1] nó khiến cho việc đọc sách trên thiết bị giống với đọc sách trên giấy, giúp độc giả kéo dài thời gian đọc. Có thể nói Kindle là sự kết hợp của những cuốn sách truyền thống và những cuốn sách điện tử. Tuy nhiên tôi không nói sâu về Kindle mà tôi muốn nói về thói quen đọc tin tức và cách thức đọc của chúng ta ngày nay. Chúng ta dành nhiều thời gian cho việc đọc trên các thiết bị, bên cạnh tính nhanh chóng mà những thiết bị mang lại (mọi lúc mọi nơi), chúng cũng khiến chúng ta mất tập trung vào những gì chúng ta đọc khi có quá nhiều tin tức trên mạng. Mục đích đọc tin của mọi người cũng khác nhau. Có người đọc để cập nhật thông tin, đọc cho mục đích giải trí, đọc cho mục đích công việc, và thật sự có một số người cũng nghiện đọc báo (như tôi chẳng hạn).

Nếu chúng ta lướt qua các trang báo mạng ở trong và ngoài nước, từ báo Tiếng Anh tới báo Tiếng Việt, chúng ta sẽ thấy có một sự trùng lặp về nội dung thông tin. Một nội dung tin tức có thể được đăng tải ở nhiều trang báo, hình thức trích dẫn nguồn tin giữa các báo cũng hay diễn ra. Điều này khiến cho trang báo nào cũng tràn ngập thông tin nhưng những thông tin đó không hẳn do chính trang báo đó làm ra, mà lấy từ trang khác. Các trang báo Tiếng Việt trong nước hay dịch bài của báo nước ngoài và nhiều khi cũng không để nguồn. Có nhiều bài viết mà người viết chỉ ngồi ở nhà đọc báo nước ngoài rồi viết lại theo ý mình, không ghi rõ nguồn, không nói đến tác giả thực sự của bài báo. Việc chia sẽ thông tin dễ dàng trên internet cũng làm cho thông tin cứ chạy qua chạy lại giữa các trang báo. Bên cạnh đó, việc trình bày quá nhiều tin tức cũng khiến trang báo trở nên phức tạp và rắc rối. Việc thiết kế các trang báo sao cho đẹp mắt một cách tổng thể nhưng lại khó chịu khi đọc chi tiết cũng là đặc điểm của phần lớn các trang báo mạng Việt Nam. Nếu bạn đọc báo Time hay The New York Times thì bạn sẽ thấy họ thật sự cân đối giữa hai mục tiêu: vừa đẹp vừa dễ đọc. Font chữ cũng là một vấn đề đối với nhiều trang báo trong nước. Chữ quá nhỏ và quá nhiều tin hiện trên trang chủ khiến một số người phấn khích (những người lâu lâu mới đọc báo mạng) và cũng khiến một số người mệt mỏi (những người đọc báo mạng thường xuyên). Trong khi các báo nước ngoài như BBC chỉ hiển thị không quá ba tiêu đề tin trên một chủ đề và làm nổi bật chúng với chữ lớn và đậm thì các báo trong nước như Vietnamnet, Vnexpress lại hiển thị từ năm tiêu đề tin và nội dung trích dẫn của tin đầu tiên mà không làm nổi bật chúng.



Với những bất tiện như vậy, những người mới bắt đầu đọc báo mạng sẽ thấy choáng ngợp với lượng bài viết trên các báo, họ xem trang này rồi sang trang khác. Dần dần họ cảm thấy mệt mỏi, họ sẽ xác định lại một số trang cần xem và bỏ qua những trang khác. Có thể chúng ta lo lắng sẽ bỏ sót thông tin nếu chỉ trung thành với vài trang báo, nhưng thật sự chúng ta đâu cần đọc hết các tin tức. Có những người khi đọc báo quá nhiều sẽ mở rộng chủ đề tin tức, rồi dần dần đọc những tin tức thuộc những chủ đề mà có thể trước đây họ không quan tâm. Điều này khiến họ có thêm thông tin nhưng cũng khiến họ mật tập trung vào chủ đề chính vì họ không có nhiều thời gian để quan tâm tất cả. Điều này khiến họ bắt đầu cách đọc báo mới, đó là lướt qua tiêu đề tin và chỉ đọc vài nội dung tin nếu thích. Như vậy chúng ta đâu cần nhìn vào các trang báo mạng đang ngày càng phức tạp, chúng ta chỉ cần tiêu đề các tin hay nhiều lắm là tóm tắt nội dung tin. Và như vậy chúng ta cũng chỉ cần một trang báo mạng với những tiêu đề tin là chính, cùng với nội dung tóm lược khi chúng ta nhấp vào xem, và khi muốn xem chi tiết hơn chúng ta sẽ nhấp vào một lần nữa để mở bài viết đầy đủ. Những bản tin như vậy chỉ cần tổ chức thành những luồng thông tin có chủ đích thì sẽ khiến độc giả theo dõi dễ dàng và đọc chúng một cách thoải mái hơn. Tôi gọi những tin tức như vậy là những Tin ngắn.


Tin ngắn

Nếu tôi lập ra trang báo tin tức cho mình thì tôi sẽ tổ chức trang báo càng đơn giản càng tốt. Bản tin chỉ với tiêu đề và thông tin bài báo (thời gian, số lượt đã đọc, số phản hồi) sẽ hiển thị trên trang chủ, khi độc giả nhấp vào sẽ hiện ra phần tóm lược nội dung, khi muốn đọc chi tiết thì nhấp thêm cái nữa. Với những bản tin ngắn như vậy thì độc giả có cảm giác rằng mình hoàn toàn kiểm soát được tất cả những nội dung của tin tức trên trang báo. Chắc hẳn tốc độ tải tin sẽ nhanh hơn nhiều và khiến cho những nội dung không cần thiết thì chưa được tải. Với những người bận rộn hay hay di chuyển thì việc theo dõi tin như vậy cũng tiện lợi như nhìn vào thực đơn nhà hàng và chọn món ăn. Việc đăng tải những hình ảnh cũng như video cũng nên hạn chế, vì nó chỉ cần thiết khi chúng ta đọc chi tiết bài báo. Những bản tin ngắn như thế đặc biệt phù hợp khi bạn đọc báo trên smartphone hay trên tablet. Người đọc sẽ quyết định có đọc nội dung bài báo đó không phụ thuộc vào họ có sẵn sàng không, ví dụ như: Họ có thời gian đọc tiếp không? Họ có đang di chuyển không? Họ có đang mệt mỏi không? … Nếu những bài báo tổ chức thành những luồng thông tin theo một nội dung nào đó như những bài viết về sức khỏe sinh sản, những bài viết về Ipad,... được đánh dấu bằng các TAG[2] thì sẽ khiến độc giả tìm kiếm bài báo muốn đọc nhanh chóng hơn, nên chúng ta chỉ cần hiện thị Tag trên trang chủ nữa là đủ. Lưu ý là Tag khác với Category (chuyên mục) và nó uyển chuyển hơn nhiều. Có nhiểu trang báo cung cấp cả hai loại này nhưng tôi nghĩ chúng ta không cần Category, những chuyên mục có thể chuyển thành các Tag, vì chúng ta cần sự đơn giản. Như vậy trên trang báo chúng ta chỉ cung cấp hai thứ chính yếu là tiêu đề tin và các Tag.

Làm sao để tạo Tin ngắn

Để có một tin ngắn của một bài báo thì ngay khi tác giả viết hoàn thành bài báo của mình một cách đầy đủ, họ cũng phải tạo ra một bản tóm tắt nội dung bài báo của mình. Nội dung này có thể giới hạn trong khoảng vài trăm từ, nó thể hiện nội dung chính của bài báo, nó giống như phần abstract của các bài báo khoa học. Khi xuất bản bài báo, thì rõ ràng bài báo có ba phần: phần Tiêu đề, nội dung tóm lượt, nội dung chi tiết. Lưu ý là phần nội dung tóm tắt này không phải là phần tít dẫn của bài báo mà là một bản tóm tắt của bài báo. Với tình hình hiện nay là không tác giả hay trang báo nào cung cấp bản tóm tắt của bài báo thì chúng ta không thể có nó. Như vậy, nếu muốn tạo ra trang báo với nội dung là các tin ngắn như mô tả ở trên thì chúng ta phải tự tóm tắt các bài báo và đăng lại dưới dạng bản tin. Đây là việc không hề dễ dàng. Với tốc độ cập nhật tin tức như hiện nay, chúng ta phải có đội ngũ biên tập viên làm việc liên lục một cách thủ công. Những biên tập viên này đọc các bài báo và tóm tắt chúng một cách nhanh chóng, sau đó xuất bản tin. Khi hình thức đọc tin ngắn phát triển thì những người viết báo sẽ phải chủ động tạo ra phần tóm tắt cho bản tin của mình, lúc này công việc của những biên tập viên sẽ đơn giản hơn nhiều, vì mọi chuyện có thể làm một cách tự động.


Trang tin tức nên được thiết kế theo phong cách vừa hiện đại, vừa đơn giản. Tôi không biết nhiều về thiết kế, nhưng tôi thấy trào lưu hiện nay là thiết kế phẳng thay cho cách thiết kể nổi. Bạn có thể thấy giao diện của Windows 8 hay Windows phone là trào lưu phẳng mà Microsoft đi tiên phong. Kế đến là giao diện của iOS 7 trên các thiết bị của Apple. Hiện nay cách thiết kế đơn giản nhưng đẹp như thế đang được sử dụng nhiều trong thiết kế web và phần mềm trên smartphone. Chắc hẳn bạn biết giao diện live tiles của Windows, những tin tức được hiển thị theo những ô như thế và chúng tự động nổi lên khi cập nhật, nó thật phù hợp với cách đọc tin tức ngắn. Nếu bạn thiết kế phần mềm đọc tin trên smartphone hay tablet cũng theo phong cách đó thì thật ấn tượng. Những tin có thuộc cùng một chủ đề có thể hiển thị cũng một màu sắc, điều này khiến cho người dùng nhận biết nhanh chóng chủ đề mình muốn đọc.

Cách thức quảng cáo mới

Quảng cáo theo cách của Google Adword đã phổ biến trên hầu hết các trang web, những mẫu quảng cáo lồng vào bài viết hay bên cạnh các bài viết đã khiến người sử dụng ngày càng cẩn thận hơn với những cú nhấp chuột. Khi The New York Times công bố sự sụt giảm của quảng cáo ngay cả trên trang mạng của họ thì cũng có nghĩa hình thức quảng cáo trực tuyến đang bị thách thức[3]. Để tăng doanh thu, họ đã tiến hành thu tiền đọc báo trên trang mạng của họ, nhưng tình hình có vẻ không khả quan mấy. Tuy nhiên, nếu các trang báo mạng ở Việt Nam thu tiền của độc giả theo cách thức như vậy thì có thể khiến họ mất đi phần lớn độc giả của mình. Quả thật người Việt chưa quen việc trả tiền cho việc đọc báo mạng, vì vậy doanh thu của các trang báo mạng trong nước chính là quảng cáo trên trang của họ. Cũng phải nói rằng phần lớn chúng ta đều muốn đọc báo mạng miễn phí mà không kèm theo quảng cáo, ít nhất là những quảng cáo xen ngang một cách khó chịu. Điều này thật không công bằng khi mà chúng ta luôn muốn sử dụng dịch vụ tốt hơn nhưng không muốn trả tiền. Đó chính là một phần nguyên nhân cho chất lượng không tốt của báo mạng ở Việt Nam.

Với cách thức đưa tin mới đến người dùng theo phong cách thiết kế phẳng và giao diện theo phong cách live tiles, chúng ta sẽ cho quảng cáo nổi lên như một bản tin. Người dùng sẽ lựa chọn hay vô tình nhấp vào chúng một lần cho mỗi lượt truy cập vào trang tin của chúng ta, và duy nhất một lần. Vì thế những mẫu quảng cáo phải đã thiết kế lại như một mẫu tin và chúng xen lẫn vào các tin ngắn của chúng ta. Vì mỗi lượt truy cập người dùng chỉ phải gặp quảng cáo nhiều nhất một lần nên họ sẽ ít bị làm phiền hơn. Nếu mẫu quảng cáo cũng mang đến những thông tin thú vị thì họ sẽ chủ động tìm kiếm và nhấp chuột. Chúng ta có thể tăng cường quảng cáo bằng cách dành một nhóm các ô trong live tiles để hiện quảng cáo kiểu nổi bọt. Do chỉ giới hạn trong một ô nên chúng sẽ không gây rắc rối trong giao diện tổng thể mà còn làm cho trang mạng đẹp hơn.
Việc có thu tiền khi đọc tin hay không còn tùy thuộc vào tình hình chung ở nước ta. Tuy nhiên, tôi nghĩ khi tất cả các báo chuyển hướng sang tập trung cho chất lượng các bản tin và thu tiền từ việc đọc tin hơn là thu tiền từ quảng cáo thì đó cũng là xu hướng sau này. Báo Tuổi Trẻ hay Thanh Niên có lượng đọc giả báo giấy rất đông nhưng họ đang bị các báo mạng tấn công. Nếu họ chuyển qua báo mạng hoàn toàn thì doanh thu sẽ sụt giảm nhanh chóng. Do đó họ chỉ cho trang mạng hiển thị những thông tin ít giá trị, những bài viết trên báo giấy của họ vẫn có chất lượng cao hơn hẳn trên trang mạng. Về quan điểm cá nhân, tôi cũng mong cho việc các tờ báo giấy uy tín chuyển sang báo mạng, nhằm nâng cao chất lượng tin tức hơn, thu tiền người sử dụng để người dùng có trách nhiệm hơn với những gì họ tiêu xài. Những trang báo lá cải sẽ là lựa chọn cho những người không muốn trả tiền.


Lưu ý

Hình thức cung cấp tin ngắn không phải là loại bỏ cách cung cấp tin của những trang báo mạng hiện nay, chúng chỉ là một sự lựa chọn khác cho độc giả. Chúng sẽ dần phổ biến khi mà mọi người phải đối diện với cơn lốc thông tin và sự bận rộn trong đời sống hiện đại. Việc đọc lướt dựa trên các tin ngắn sẽ giúp độc giả chủ động hơn và kiếm soát việc đọc tin của họ. Tôi hy vọng đây là một xu hướng có thể trở nên phổ biến.

Nhận xét

Đăng nhận xét